Twee dagen per week werkt een groep van vijf vrijwilligers zich in het zweet om het oude Fort Harssens in de haven van Den Helder op te knappen. Het fort is een beetje een vergeten kindje. En daar moet, vinden de vrijwilligers, nodig wat aan gebeuren.
“Het fort verdient zeker meer”, zegt vrijwilliger Thijmen van Grondelle in de expositieruimte. Aan de muur hangen historische foto’s. Tijdens alle grote conflicten van de vorige eeuw had het Forteiland een rol. “De meeste mensen weten hier niks van af. Het is ook een tijd onder het zand bedolven geweest, natuurlijk.”
Fort Harssens werd gebouwd tussen 1880 en 1884 om de haven van Den Helder te beschermen. Het kreeg de grootste kanonnen die maar te vinden waren. “Die hadden een doorsnede van 30,5 cm. Een granaat woog 450 kilo en er waren drie pakken van 40 kilo buskruit nodig om ze zo’n 8 kilometer ver te kunnen schieten”, vertelt Van Grondelle.
Werken
“Er zitten inmiddels al aardig wat uurtjes in”, vertelt Jacques Heerlien, die zich namens de ploeg bezighoudt met de technische zaken. “Maar we vinden het leuk.” En er is hulp: “De jongens van Stichting Herstelling, die worden geholpen bij reïntegratie, maken voor ons nieuwe luiken die straks weer voor de ramen komen. Door de coronacrisis ligt dat even plat.”
De kanonnen van het fort konden goed bulderen. Als er werd geoefend, moesten de deuren en ramen van gebouwen, zoals Hotel Den Burg (waar nu Lands End staat), worden geopend om de luchtdruk te kunnen verwerken. “Er is nog één zo’n granaat over. Die staat te sier voor een kledingwinkel in Den Burg”, vertelt Thijmen van Grondelle.
Oorlog
TIjdens de Eerste Wereldoorlog, Nederland was neutraal, stonden er bijna 200 manschappen paraat. De Duitsers gebruikten het fort tijdens de Tweede Wereldoorlog onder andere als locatie voor luchtafweergeschut. De Koude Oorlog die daarop volgde, bezorgde het fort een belangrijke rol: alle geheime codes die de Marine gebruikte, werden daar versleuteld en ontcijferd.
“Je komt nu in het heiligste der heiligen. Dit is een deel van de cryptoruimte”, vertelt Jan Pieper die zich heeft gespecialiseerd in ‘verbindingen’. “Je kunt zien dat het hier ook was dichtgemetseld. Voor hetzelfde geld stonden er ineens compagnies Russen voor de deur en dan moest dit beveiligd zijn natuurlijk.”
Rondleidingen
Normaal geven de vrijwilligers, ook René Brockolz en Cees de Bruin horen daarbij, rondleidingen. Daarmee hopen ze niet alleen het verhaal van het fort bekender te maken. Het is ook een belangrijke bron van inkomsten. Zo gauw het weer kan, willen ze er dan ook weer mee beginnen. “Er is nog genoeg te doen. Vooral alles veilig maken en het vocht tegengaan. Voor de rest moet het fort zo oorspronkelijk mogelijk blijven”, vertelt Thijmen van Grondelle.
Het is momenteel Stelling Week in Den Helder. Bezichtigingen zitten er niet in, maar de gemeente wil wel graag van de bewoners weten welke rol de forten, bunkers en andere verdedigingswerken in de stad moeten krijgen. Tot vrijdag kunnen mensen hun mening laten horen.
Bron: NH Nieuws | 19 mei 2021 | Vrijwilligers al vijf jaar aan het klussen in ‘vergeten’ Fort Harssens
