Komt dat zien! Forten van Boven
Forten van Boven op Werk aan het Spoel
De Stelling van Amsterdam mocht zich in 2016 alweer 20 jaar UNESCO-Werelderfgoed noemen, en de Nieuwe Hollandse Waterlinie is genomineerd om op deze Werelderfgoedlijst terecht te komen als uitbreiding op de Stelling. Om dit te vieren is er een reizende duo-tentoonstelling Forten van Boven te zien. Op forteiland Pampus bij Muiden zijn prachtige luchtfoto’s van de Stelling van Amsterdam te zien, allen opgesteld in de droge gracht van het fort, men loopt daadwerkelijk een “rondje” Stelling. Op Werk aan het Spoel in Culemborg worden op het buitenterrein de vele luchtfoto’s van de Nieuwe Hollandse Waterlinie tentoongesteld.
De beleving van onze omgeving vanaf de grond verschilt volkomen met een blik vanuit de lucht. Het verrassende perspectief op Nederland van bovenaf toont een uniek door de mens ingericht landschap met veel water. En verdedigingswerken in dat oeroude polderlandschap, worden vanaf hoogte pas goed zichtbaar en inzichtelijk. Vanuit een vliegtuig zie je hun bijzondere vormen en hun strategische ligging. Dan pas ontdek je de diversiteit aan geometrische stervormen van 17de-eeuwse vestingsteden en de bladvormige grondvormen van 19de-eeuwse forten.
Met een vogelvluchtperspectief op de waterrijke Hollandse polders of loodrecht van boven kan je je met enige verbeelding ook de onderwaterzettingen van een waterlinie voorstellen. Let op de hoofdwaterwegen en de sluizen in het waterwegenstelsel. Je ziet de fijnmazige onderliggende polderstructuur met dijken, kaden, vaarten en sloten waardoor ons land droog wordt gehouden, maar waarmee ook de militaire inundaties gerealiseerd konden worden.
Over 85 km verdeelde de inundatieorganisatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (1815-1940) van Noord naar Zuid aaneengesloten groepen polders in inundatiekommen. Zo werden van Muiden tot Werkendam, tussen Zuiderzee (nu IJmeer) en Biesbosch, polders tot kniehoogte onder water gezet, 3 tot 5 km breed. Effectief militair watermanagement, gebruik makend van de eeuwenoude waterbeheersings systemen van de waterschappen, bezorgde een vijand een onoverkomelijke waterhindernis.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie werd pas in 1951 opgeheven. En in 1963 werd de beschermende Kringenwet ingetrokken, die zorgde voor een open militair landschap. Vervolgens heeft hier en daar de verstedelijking toegeslagen, vooral rondom Utrecht, met nieuwe snelwegen en wijken als Overvecht, Lunetten en de universiteitscampus De Uithof. Maar andere, meer landelijke gebieden tonen nog nagenoeg het ongerepte linielandschap: langs de Vecht, de Diefdijk en in het Land van Altena.
Forten van Boven is t/m 20 juni te zien op Werk aan het Spoel in Culemborg. Voor kinderen is er een speciale kinderspeurtocht langs de 33 levensgrote luchtfoto’s, waarbij je een leuke prijs kunt winnen als je alle vragen goed hebt. Toegang voor de tentoonstelling is gratis. Vanaf 22 juni is de tentoonstelling te bewonderen op Fort Honswijk in Houten.
De foto-expo Stelling van Boven is tot en met 28 oktober van dinsdag tot en met zondag te zien op forteiland Pampus met 46 prachtige blow-up foto’s van de Stelling van Amsterdam. Allemaal gemaakt al vliegende boven de 135 km lange verdedigingsring rondom groot Amsterdam. Ze bieden een unieke blik op de veelal in het landschap verborgen forten en batterijen. De expositie is gratis, je betaalt wel toegang tot het fort + de veerdienst.
 Fort Honswijk |
|
 Vesting Naarden |