Na de val van Haarlem op 12 juli 1573 was Alkmaar aan de beurt. Diederik van Sonoy, de gouverneur van Willem van Oranje in het Noorderkwartier van Holland, trof kordaat voorbereidingen om de Spanjaarden te weerstaan. Op 20 juli gaf hij order de Zijpe blank te zetten. Deze grote landaanwinning was na dijkdoorbraken in 1570 net weer droog, maar verdween nu opnieuw onder water. Dat gebeurde door de grote zeesluis in het dorpje Oudesluis open te zetten. Bovendien werden alle droogmakerijtjes rond Alkmaar geïnundeerd. Het ging om de Boekelermeer, Achtermeer, Heilooërmeer Egmonder- en Bergermeer aan de zuid- en westzijde van de stad en het Zwijnsmeertje, de Daalmeer en Vroonermeer aan de zuidkant.
Natte boel
Toen de Spaanse bevelhebber Don Fradrique op 21 augustus met zijn leger bij Alkmaar arriveerde, kwam hij dus in een natte boel terecht. Hij vestigde zijn legerkamp in Oudorp, dat op een oude zandrug lag en redelijk droog was. De zwakste plek in de Alkmaarse stadswallen zat daar in de buurt bij de Friesepoort. Daar concentreerde Don Fadrique zijn aanvallen op. Maar voor de stadsmuur zat een schouderdiepe gracht. Bovendien deed Van Sonoy er alles aan nog veel meer water uit de Zuiderzee naar Alkmaar te leiden. Hij liet de zeesluizen openen en dijken doorsteken.
Zeevis in de gracht
Op 16 september stonden ook de landerijen aan de noordkant van Alkmaar grotendeels onder water. Tien dagen later stroomde tijdens een springvloed nog veel meer zeewater richting Alkmaar. Op 6 oktober ving men in de Alkmaarse grachten zelfs haring en wijting! De toestand in het Spaanse legerkamp was beroerd. De soldaten stonden in de loopgraven tot hun middel in het water en de kostbare kanonnen zakten weg in de doorweekte grond. Alleen varend kon men nog van het ene kampement naar het andere komen. Bovendien regende het voortdurend en met de winter voor de deur was weinig uitzicht op beter weer. Op 28 september ging al het gerucht dat de Don Fadrique er over dacht het beleg op te geven. Als hij nog langer wachtte, was hij in ieder geval de kanonnen en het andere zware materieel kwijt. Hier kwam bij dat zijn troepen het zat waren en geen strijdlust meer hadden. Op 8 oktober brak het Spaanse leger inderdaad het beleg af. Van Alkmaar de victorie! En dat vooral dankzij het water als oude en trouwe Hollandse bondgenoot.
Bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) op LinkedIn d.d. 8 oktober 2024
