Educatie

Voor iedereen met (klein)kinderen is hier Expeditie Waterlinie: een QR-code speurtocht waarmee kinderen van 6 t/m 12 jaar spelenderwijs de forten in Nederland ontdekken. De speurtocht biedt talrijke mogelijkheden om kennis te vergroten over onze gevechtshistorie. Bekijk filmpjes, speel thuis een escape room, maak een kleurplaat, doe de waterliniequiz of zet zo snel mogelijk een fortenpuzzel in elkaar. Leren en ontdekken op een speelse manier, terwijl je ook nog eens in beweging bent. Dat is Expeditie Waterlinie!

Weten hoe het werkt of zelf Expeditie Waterlinie lanceren?

De Hollandse Waterlinies zijn een goed bewaard geheim en er valt van alles te ontdekken en te beleven. Want hoe werkte zo’n waterlinie nu eigenlijk en hoe leefden de soldaten op de forten? Allemaal spannende verhalen waar we kinderen graag in meenemen en ze zelf op ontdekkingstocht laten gaan.

Lespakket in ontwikkeling
We zijn druk bezig met de ontwikkeling van een nieuw lespakket voor leerlingen van groep 6 en 7 van het basisonderwijs. Een voorproefje van dit lespakket is te vinden op de website van KunstCentraal. Vanaf het schooljaar 2024-2025 is het lespakket beschikbaar in onze eigen nieuwe omgeving en zal het lespakket breed uitgezet worden. Heb je nu al interesse om volgend jaar het lespakket te gebruiken in de klas? Laat het ons vast weten via: sitebureau@hollandsewaterlinies.nl

Wil je nu al met de kinderen aan de slag en het verhaal en de geheimen leren kennen van de Hollandse Waterlinies. Kijk dan naar de Klokhuis aflevering, speel het spel, luister naar de podcast of kijk op de speciaal voor kids pagina.

UNESCO Werelderfgoed in het onderwijs
Het belangrijkste doel van het Werelderfgoedverdrag is het doorgeven van al het uitzonderlijke Werelderfgoed aan de volgende generatie. Het is dan ook belangrijk om de jeugd al vroeg te betrekken bij het Werelderfgoed en dan met name het Werelderfgoed in Nederland. Speciaal daarvoor heeft Stichting Werelderfgoed Nederland verschillende lespakketen ontwikkeld voor verschillende leerjaren. Nieuw is het lespakket voor kleuters en de nieuwsbegrip lessen voor de bovenbouw van het basisonderwijs. Ook zijn er lessen voor het MBO en de onderbouw van de middelbare school. Lees alles daarover in de wegwijzer.

Leren door te beleven
GeoFort wil leerlingen van alle leeftijden enthousiast maken voor de geo-wereld! Dit doen we door leerlingen relevante thema’s als klimaat, geo-design en big data zelf te laten ervaren. Fun is hierbij erg belangrijk. Leren gaat namelijk sneller en beter als je het leuk vindt. Een dagje GeoFort is niet passief in de bankjes zitten, maar zelf lekker fysiek aan de slag! Voor alle niveaus en leerjaren bieden wij educatieve, vakoverstijgend onderwijs.

Basisonderwijs
GeoFort heeft een breed educatief programma voor groep 5 t/m 8 waarbij spelen, onderzoeken, leren en samenwerken hand in hand gaan.

Vmbo
Bij GeoFort zijn tal van mogelijkheden om een vakoverstijgende, leerzame en actieve dag te organiseren voor vmbo-leerlingen.

Havo & Vwo
Bij GeoFort zijn tal van mogelijkheden om een vakoverstijgende, leerzame en actieve dag te organiseren voor havo- en vwo- leerlingen.

GoGeo
Met GoGeo maken wij leerlingen enthousiast om te kiezen voor een geo-studie.

Voor docenten
Een overzicht van het landelijke onderwijsaanbod van musea en erfgoedorganisaties over de Romeinse tijd in Nederland vind je eenvoudig op dit onderwijsplatform.

Ga naar het lesmateriaal 

Voor leerlingen
Hier vind je informatie, filmpjes, uitstapjes, boeken en meer! Leuk en handig voor je werkstuk of als je met je familie een uitje zoekt bijvoorbeeld!

Ga op zoek 

Romeinen in Nederland
Zo’n 400 jaar liep de grens van het Romeinse Rijk, de limes, langs de Rijn dwars door ons land. Ben je benieuwd naar de geschiedenis van de Romeinse tijd in Nederland?

Ga naar Romeinen in Nederland

In het jaar 1672 leek het rijke Nederland verloren. De Republiek der Verenigde Nederlanden werd van allerlei kanten aangevallen. De situatie leek hopeloos totdat het water als wapen werd ingezet en de vijand niet meer verder kon. Van het Muiderslot tot aan Slot Loevestein hield de Oude Hollandse Waterlinie de Franse legers tegen.

Op verschillende plekken in Zuid-Holland zijn nog sporen van de Oude Hollandse Waterlinie te vinden. Achter deze sporen gaan spannende verhalen schuil over Franse soldaten, boze boeren en het Rampjaar 1672. Door samen met leerlingen dit erfgoed te ontdekken komt de lokale geschiedenis tot leven. Tot voor kort was wel educatiemateriaal over de Oude Hollandse Waterlinie beschikbaar, maar dit was meestal verouderd en werd weinig afgenomen door het onderwijs.

In verschillende gemeenten zijn een aantal jaren geleden de ‘Waterliniedagen voor Kids’ gestart, maar deze bleken op veel locaties te kostbaar om duurzaam in te zetten, en bereikten maar weinig leerlingen. Daarom ontwikkelden het Erfgoedhuis Zuid-Holland, het Kunstgebouw en stichting Oude Hollandse Waterlinie samen een duurzamer en beter verankerd educatieproject voor groep 7/8. Het project is ook in samenspraak met het onderwijs en de lokale erfgoedachterban ontwikkeld waardoor maatwerk geleverd kan worden. Educatief ontwerpers Karen de Moor en Annemieke Fierinck ontwikkelden het materiaal voor de lessen.

Om de geschiedenis dichtbij te halen is dit lesproject gebaseerd op een drie-lessen structuur. De kern is een bezoek aan een locatie van de Oude Hollandse Waterlinie of een gastles door een (theater)professional in de klas. Voorafgaand aan het bezoek of gastles is er een voorbereidende les. Dat is een les die de leerkracht zelf kan uitvoeren. In de verwerkingsles wordt teruggegrepen op wat door de leerlingen is ervaren en beleefd. Een aansprekende animatie over de lokale geschiedenis helpt leerlingen kijken door geschiedenisogen.

De Grebbelinie is een geliefde plek voor scholen. De bovenbouw van zowel het basisonderwijs als Havo/Vwo trekken er regelmatig op uit, soms specifiek voor vakken als geschiedenis, aardrijkskunde of natuur/biologie, maar ook wel voor omgevingsonderwijs. Bij deze vorm van onderwijs leert de leerling in, van en over de eigen leefomgeving. Projectmatig werken binnen het vak wereldoriëntatie past bovendien uitstekend in het gebied.

Stichting Grebbelinie in’t Vizier Woudenberg
De Stichting Grebbelinie in’t Vizier richt zich al jaren op bovenbouwgroepen basisonderwijs, met name groep 8. Men ontvangt groepen uit de wijde omgeving in het museum bij Hoeve de Beek aan de Brinkkanterweg. De leerlingen brengen tevens een bezoek aan de loopgraaf en bezichtigen een kazemat (bunker) op de liniedijk.

Het museum en het fort bieden een rijke leeromgeving waar kinderen ontdekkend kennis kunnen maken met de waterlinie, bouwen om te verdedigen, de Eerste Wereldoorlog, de Romeinen in Utrecht en alle planten en dieren die leven op het fort. In nauwe samenwerking met docenten ontwikkelen wij educatieve programma’s voor primair- en voortgezet onderwijs. Deze educatieve programma’s sluiten aan bij de leerdoelen van Stichting Leerplan Ontwikkeling en bij de belevingswereld van de leerlingen.

De doelgroepen zijn indicatief. Per zes leerlingen verwachten wij dat er vanuit uw organisatie één begeleider meekomt. Tijdens het verblijf op het fort is de leerkracht verantwoordelijk voor de leerlingen.

Romeinen
In dit educatieve programma leren leerlingen hoe het dagelijks leven van de Romeinen in castellum Fectio (Vechten) eruit zag. Het programma start in de Romeinententoonstelling in het museum, waar de geschiedenis van deze bijzondere locatie tot leven wordt gewekt door vier personages die de leerlingen meenemen naar het begin van onze jaartelling. Vervolgens wordt er een bezoek gebracht aan castellum Fectio, waar de kinderen aan de hand van verschillende opdrachten meer leren over de Romeinse cultuur. Begrippen als limes, het Romeinse wereldrijk, leger, ambachten, religie en handel (geld) komen aan bod.

Dit lesprogramma is beschikbaar voor:

• Primair Onderwijs groep 5-6: ‘Ontdek de geheimen van castellum Fectio’
• Voortgezet Onderwijs klas 1-2: ‘Romeins Vechten’

Waterlinie
Leerlingen ervaren hoe Nederland water gebruikte als verdedigingsmechanisme. Daarbij krijgen begrippen als polders, Waterlinie en inunderen inhoud. Vijf personages nemen de leerlingen mee langs in de geschiedenis van Nederland vanuit het perspectief van de Waterlinie. Door deze verhalen komen de tijdvakken tot leven. Leerlingen koppelen concrete verhalen en mensen aan belangrijke gebeurtenissen in onze vaderlandse geschiedenis (het rampjaar, de opstand, de Franse bezetting, WOI en WOII) en tijdsvakken (burgers en stoommachines).

Dit lesprogramma is beschikbaar voor:

• Primair Onderwijs groep 7-8: ‘Sterk Water, ontdek hoe water een wapen werd’
• Voortgezet Onderwijs klas 1-2: ‘Sterk Water, ontdek hoe water een wapen werd’

Hoe vertel je het verhaal van de Hollandse Waterlinies en het Hollandse landschap als je weet dat het militaire verdedigingssysteem met de komst van het vliegtuig volkomen achterhaald is (GAME OVER) en wanneer het nog maar de vraag is of wij hier in Holland met een stijgende zee en een dalend land het hoofd wel boven water kunnen houden? (GAME OVER?)

Volgens de polderwachter moeten we op zoek naar innovatieve oplossingen. En wie kan dat beter dan onze gamende jeugd? ‘Holland, the serious game’ beschrijft het Waterlinielandschap als een spel. Een serieus spel waarin de speler zowel het zoute water als de vijand buiten de deur moet zien te houden. Wie weet hoe water werkt wint!

In deze animatie wordt uitgelegd hoe de waterlinie werkt. Het is een onderdeel van het grote verhaal ‘Holland, the serious game’ waarin het waterbeheer in het Hollandse landschap wordt uitgelegd alsof het een spelletje is. Een heel serieus spelletje… Dit filmpje wordt ingezet bij de lessenserie over de Nieuwe Hollandse Waterlinie en is tot stand gekomen ism Landschap Erfgoed Utrecht. In dit filmpje vertellen we het verhaal van de plofsluis: een uniek object in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

In dit filmpje vertellen we het verhaal van de plofsluis: een uniek object in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

RoMeincraft is een combinatie van evenementen op locatie, online activiteiten, en een publiekstoegankelijke publicatie waarin de archeologie van de Romeinse limes op interactieve en speelse manier wordt verkend. Bekijk teaser:

RoMeincraft: Virtuele verkenning van de Romeinse Limes

Maak kennis met Expeditie Atlantikwall: een spannende en leerzame QR Bunkerspeurtocht voor kinderen van 6 t/m 12 jaar met als beloning het ‘bezoeken’ van 12 bunkers langs de kust van Nederland. Bestel gratis een set posters en bingokaarten en lanceer deze expeditie in jouw buurt! Dit kan je eventueel doen in samenwerking met een basisschool, scouting, sportclub, museum, bibliotheek of wijkgebouw. Maak een route door je wijk en hang de posters goed zichtbaar op, bijvoorbeeld achter een raam, op de schutting, op een (school)gebouw etc. De bingokaarten deel je uit aan de kinderen, die (eventueel met een begeleider of hun ouders) op pad gaan om de posters te vinden. Scan per poster de QR-code en ontdek welke bunkers erachter verstopt zitten. Zo kunnen kinderen 12 bunkers in Nederland afstrepen op hun bingokaart en deze digitaal bezoeken! Bij iedere bunker vinden kinderen informatie en uitdagingen. Ze leren spelenderwijs meer over bunkers en de Atlantikwall en gaan actief aan de slag met bijv. een kleurplaat of puzzel. En via de vijf vragen op de Bingokaart, maken ze ook nog eens kans op een prijs, zoals gratis toegangskaarten voor een bunker. Elke speurneus die zijn antwoorden indient via expeditieatlantikwall.nl, krijgt sowieso zijn eigen Expeditie Atlantikwall Diploma!

Een plek als Fort Vijfhuizen ademt ver­halen en vraagt erom ont­dekt te worden. De sfeer, de his­torie, het ge­bouw en zijn om­ge­ving spreken me­nigeen tot de ver­beel­ding en ver­tellen veel over de ge­schie­denis van Ne­der­land. Op het Kunstfort maken kin­deren en jon­geren kennis met he­den­daagse kunst, erf­goed en ge­schie­denis. Het Kunstfort biedt ver­schil­lende edu­ca­tieve pro­gram­ma’s, rond­lei­dingen en work­shops aan, op maat ge­maakt voor zowel ba­sis­school­leer­lingen als de bo­ven­bouw van het voort­gezet on­der­wijs. In de edu­ca­tieve pro­ducten van het Kunstfort volgt men de di­dac­tiek zoals die door Cul­tuur in de Spiegel wordt voor­ge­steld. Door de ge­dif­fe­ren­ti­eerde werk­wijze die in deze pro­ducten wordt aan­ge­boden vinden de cul­tu­rele ba­sis­vaar­dig­heden een na­tuur­lijke plaats.